11 oktober 2017
Leestijd: 5 minuten
Gezonde of ongezonde stress: wat is het verschil?
11 oktober 2017
Leestijd: 5 minuten
Gezonde of ongezonde stress: wat is het verschil?
Stress: iedereen praat erover en we hebben er allemaal wel eens last van. Maar wat is de betekenis van stress nu precies? En is het per definitie ongezond?
Wat is de betekenis van stress?
De Van Dale hanteert de volgende definitie van stress: ‘aanhoudende geestelijke druk; spanning’. In de volksmond heeft stress een veel bredere betekenis en in het bijzonder een negatieve bijklank. Vaak bedoelen we de klachten en symptomen als gevolg van spanning.
In de wetenschappelijke literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen gezonde stress en ongezonde stress. Gezonde stress zorgt er voor dat men net iets extra’s kan presteren. Lichamelijke veranderingen zoals de verhoging van de bloeddruk en het stijgen van de hartslag zorgen ervoor dat er extra zuurstof beschikbaar komt en het lichaam klaar wordt gemaakt voor actie. Hierdoor kunnen mensen zich bijvoorbeeld beter concentreren. Ook zorgt deze vorm van stress voor meer creativiteit, effectiviteit en efficiëntie. Daardoor kun je dat sprintje trekken en nét nog de trein halen. Of ’s avonds laat nog even die mail sturen aan je collega.
In de wetenschappelijke literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen gezonde stress en ongezonde stress. Gezonde stress zorgt er voor dat men net iets extra’s kan presteren. Lichamelijke veranderingen zoals de verhoging van de bloeddruk en het stijgen van de hartslag zorgen ervoor dat er extra zuurstof beschikbaar komt en het lichaam klaar wordt gemaakt voor actie. Hierdoor kunnen mensen zich bijvoorbeeld beter concentreren. Ook zorgt deze vorm van stress voor meer creativiteit, effectiviteit en efficiëntie. Daardoor kun je dat sprintje trekken en nét nog de trein halen. Of ’s avonds laat nog even die mail sturen aan je collega.
Ongezonde stress: wanneer gaat het mis?
Ongezonde stress kan worden opgevat als het gevolg van een verstoord evenwicht tussen de belasting en herstel. Het maakt niet uit of de belasting mentaal of fysiek is; het gaat erom dat er onvoldoende herstel plaatsvindt. Gewoonlijk proberen we een balans te behouden tussen de belasting enerzijds en het herstel anderzijds. Bijvoorbeeld wanneer je je in de werksituatie inspant en ’s avonds en in het weekend tijd hebt om te ontspannen, waardoor je lijf kans krijgt om te herstellen.
Wanneer er sprake is van onvoldoende herstel, leidt dat tot een start van nieuwe activiteiten in een niet optimale situatie. Bijvoorbeeld wanneer je structureel overwerkt ’s avonds en in het weekend onvoldoende ontspant, voordat je op maandag weer aan het werk gaat. Op deze manier stapelt het hersteltekort zich op en ontstaat er overbelasting. Wanneer er een langdurige mentale of fysieke belasting is, zonder voldoende herstel, kan dit leiden tot chronische stress en verstoring van diverse lichamelijke balansen. Dan ontstaat de situatie waarin lichamelijke systemen structureel kunnen veranderen met uiteenlopende klachten als gevolg. Denk hierbij aan klachten als concentratieproblemen, angst- en paniekklachten, geheugenproblemen, stemmingswisselingen, piekeren, slapeloosheid, hoofdpijn en darmproblemen.
Wanneer er sprake is van onvoldoende herstel, leidt dat tot een start van nieuwe activiteiten in een niet optimale situatie. Bijvoorbeeld wanneer je structureel overwerkt ’s avonds en in het weekend onvoldoende ontspant, voordat je op maandag weer aan het werk gaat. Op deze manier stapelt het hersteltekort zich op en ontstaat er overbelasting. Wanneer er een langdurige mentale of fysieke belasting is, zonder voldoende herstel, kan dit leiden tot chronische stress en verstoring van diverse lichamelijke balansen. Dan ontstaat de situatie waarin lichamelijke systemen structureel kunnen veranderen met uiteenlopende klachten als gevolg. Denk hierbij aan klachten als concentratieproblemen, angst- en paniekklachten, geheugenproblemen, stemmingswisselingen, piekeren, slapeloosheid, hoofdpijn en darmproblemen.
5 Tips voor een gezonde stressbalans
Hoe zorg je nu dat je dat de balans tussen inspanning en ontspanning in evenwicht blijft? Hier volgen 5 tips:
- Maak een lijstje van zaken die je energie kosten en van zaken die je energie opleveren. Bekijk vervolgens welke energievreters je kunt schrappen en op welke energiegevers je je kunt focussen.
- Maak een realistische planning met ruimte voor onvoorziene taken. Plan niet meer in dan het aantal uren dat je daadwerkelijk tot je beschikking hebt en voorkom tijdnood. Ook heel belangrijk: plan herstelmomenten in, zoals een pauzewandeling of een praatje met collega’s.
- Besteed je vrije tijd aan activiteiten die effectief tot ontspanning en herstel leiden, zoals lachen, mediteren, slapen, gezond eten, voldoende beweging en buiten in de natuur zijn.
- Als je het moeilijk vindt om nee te zeggen, kom je al snel tijd te kort omdat je takenpakket en je sociale verplichtingen te omvangrijk worden. De kans dat je stress ervaart, neemt hiermee toe. Roep jezelf een halt toe. Kijk wat mensen van je over kunnen nemen en train je assertiviteit. Leer nee zeggen en voorkom ongezonde stress.
- Ervaar je teveel stress op je werk? Bespreek dit dan met je leidinggevende en collega’s. Waarom ervaar je te veel werkstress? Zoek samen naar een oplossing.
Download whitepaper werkdruk
In deze whitepaper leer je hoe je een team dat kampt met werkdruk kunt helpen. Je ontvangt een praktisch stappenplan om werkdruk effectief aan te pakken, met concrete do's en don'ts!
Download whitepaper