We gaan kijken wat ongewenst gedrag op het werk nu precies inhoudt en hoe een vragenlijstonderzoek helpt om dit voor de eigen organisatie in kaart te brengen. En tot slot: wat kun je als werkgever doen als uit de resultaten inderdaad blijkt dat er sprake is van ongewenst gedrag?

Ongewenst gedrag op de werkvloer vormt samen met werkdruk de Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) van werknemers. Elke werkgever moet beleid voeren om PSA te voorkomen en, waar dit niet mogelijk is, te beperken.
De Arbowet onderscheidt twee vormen van ongewenst gedrag:

1. ongewenst gedrag intern: pesten, discriminatie, intimidatie, lichamelijk geweld en ongewenste seksuele aandacht door collega’s en leidinggevenden
2. ongewenst gedrag extern: agressie en geweld door mensen buiten de organisatie, zoals door klanten, patiënten, omstanders, of andere relaties waarmee werknemers in contact komen. Dit wordt ook wel publieksagressie genoemd. Dit speelt momenteel bijvoorbeeld in toenemende mate in de zorg, het onderwijs, het openbaar vervoer, bij gemeenten, de politie en woningcorporaties. In deze tijden van corona, waarin frustraties wat verder oplopen, wellicht nog meer dan anders.

Beide vormen hebben een flinke impact op werknemers die er het slachtoffer van zijn. Dit kan resulteren in stressklachten, het verliezen van werkplezier en minder goed functioneren. Voor de organisatie betekent dit een verlies van de kwantitatieve en kwalitatieve prestaties en mogelijk meer verzuim en verloop.

Het onderwerp ongewenst gedrag maakt - naast werkdruk - altijd onderdeel uit van een onderzoek naar Psychosociale arbeidsbelasting (PSA onderzoek). Maar het is ook mogelijk een vragenlijst over ongewenste omgangsvormen toe te voegen aan een ander werkbelevingsonderzoek. Bijvoorbeeld in het kader van een Preventief Medisch Onderzoek (PMO), Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) of een Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO).

SKB is expert op het gebied van verdiepend PSA onderzoek. Het PSA onderzoek van SKB is door de Nederlandse Arbeidsinspectie beoordeeld als valide en betrouwbaar en voldoet aan alle eisen die gesteld worden om PSA te meten.

Onderwerpen die aan bod komen zijn:

• Wat is de mate waarin werknemers met verschillende vormen van ongewenst gedrag in aanraking komen?
• Is dit meer of minder dan bij vergelijkbare organisaties?
• Welke ongewenste omgangsvormen vinden binnen de organisatie plaats?
• Gebeurt dit door collega’s of leidinggevenden?
• Wat zijn de gevolgen van ongewenst gedrag op de werkvloer voor de werknemers en de organisatie? Wat doet het met de inzetbaarheid en het werkplezier? Welke stressklachten levert het op? Voelen werknemers zich nog veilig ondanks uitingen van extern ongewenst gedrag?
• Weten werknemers waar zij terecht kunnen met wat zij hebben meegemaakt?

Allemaal vragen waar elk bedrijf een antwoord op wil. En krijgt. Waardoor de organisatie inzicht heeft om ongewenst gedrag op de werkvloer gericht aan te pakken.

Met de Zelfinspectietool van de Nederlandse Arbeidsinspectie kun je checken in hoeverre jouw organisatie voldoet aan de wettelijke eisen rondom ongewenst gedrag. Na het invullen verschijnt een actiepuntenlijst met eventuele verbetermaatregelen. Er is een aparte Zelfinspectie tool voor intern ongewenst gedrag en voor extern ongewenst gedrag.

Om de nadelige gevolgen van incidenten met extern ongewenst gedrag bij de medewerkers tegen te gaan, kun je als werkgever zorgen voor een goede procedure voor professionele opvang en nazorg na een agressie-incident. Het is belangrijk dit goed te communiceren naar de medewerkers. In deze procedure staat o.a. beschreven:

• hoe slachtoffers opvang en nazorg krijgen, bijvoorbeeld door te zorgen voor herstelmogelijkheid voor de direct betrokkenen op een afgeschermde plek. Met tijd en ruimte voor rust, een gesprek, koffie en/of contact met thuis.
• welke praktische ondersteuning slachtoffers krijgen: bijvoorbeeld tijdelijke andere werkzaamheden, een vergoeding van materiële schade, of hulp bij aangifte.

Om medewerkers zich veiliger te laten voelen ten aanzien van extern ongewenst gedrag, kun je als werkgever:

• zorgen voor voorlichting over agressie en geweld door derden. Hierin worden ook de maatregelen toegelicht.
• de medewerkers instructies en training geven in het voorkomen van en omgaan met agressie en geweld
• een agressieprotocol opstellen én zorgen dat medewerkers hiervan op de hoogte zijn
• technische en bouwkundige maatregelen nemen tegen agressie-risico’s
• de medewerkers beschermen met een alarmsysteem en alarmprocedure.

Klik hier voor meer informatie.

Ook al scoort intern ongewenst gedrag in jouw organisatie niet significant ongunstig ten opzichte van de benchmark, toch kan een aanpak gewenst zijn. Het streven is immers om dit zo min mogelijk in de organisatie te laten plaatsvinden.
Check om te beginnen in de resultaten van het PSA onderzoek of er ongewenst gedrag plaatsvindt door collega’s en/of leidinggevenden. Van leidinggevenden mag verwacht worden dat zij hierin gunstig voorbeeldgedrag tonen en medewerkers hierop aanspreken. Van collega’s mag verwacht worden dat zij elkaar hierop aanspreken. Medewerkers die dit lastig vinden, kunnen baat hebben bij een gesprek met een vertrouwenspersoon die hen hierbij kan ondersteunen.

Kortom, het meten van ongewenst gedrag op het werk hoeft niet te betekenen dat je als werkgever een doos van Pandora opent; er zijn voldoende richtlijnen en maatregelsuggesties beschikbaar.