10 juni 2021
Leestijd: 10 minuten
Herstel van zorgmedewerkers: wat is nodig?
10 juni 2021
Leestijd: 10 minuten
Herstel van zorgmedewerkers: wat is nodig?
Dat er al heel lang beroep gedaan wordt op de mentale veerkracht van de zorgprofessionals is voor iedereen duidelijk. Net als dat er veel onderzoeken, operaties en behandelingen zijn uitgesteld. Op 26 mei jl. stuurde minister van Ark de Tweede Kamer een uitgebreide brief over haar beleid voor ondersteuning van de zorg in deze fase van de corona crisis. Volgens de minister moet het herstel van de zorgmedewerkers hand in hand gaan met het inhalen van de reguliere zorg. Dat je bij het plannen van de inhaalzorg moet afstemmen met de zorgprofessionals, vindt de minister een goed idee. Voor mij is dat een open deur. Over wat zorgmedewerkers verder mogen verwachten zegt de minister: “Er is ruimte voor herstel, aandacht voor het werkklimaat en werkplezier.” Maar de vraag hoe dat tot stand moet komen blijft onbeantwoord.
In deze blog doe ik een pleidooi voor preventie op een manier die aantoonbaar effectief is: het Preventief Medisch Onderzoek.
.png "quote")
Bij een goed herstel van zorgmedewerkers gaat het juist om preventie: voorkómen dat medewerkers uitvallen. Een PMO is bewezen effectief.
Niet alleen pleisters plakken...
In haar brief somt de minister maatregelen op die ze tot nu toe getroffen heeft. Zo is er een contactpunt voor psychosociale ondersteuning opgericht, is er extra geld voor coaching en komt er ondersteuning voor zorgmedewerkers die door hun werk zélf ziek zijn geworden. Dit is zeker belangrijk voor zorgprofessionals die al ziek of depressief zijn geworden. Maar het blijft een kwestie van pleisters plakken.
Voor de mentale gezondheid geldt ook: voorkomen is beter dan genezen. Het gaat om meer dan 100.000 zorgcollega’s in de ziekenhuizen en het veelvoud daarvan in andere zorginstellingen. Collega’s die misschien over een paar maanden of pas volgend jaar merken hoe de COVID-19-pandemie er mentaal ingehakt heeft. We gaan toch niet wachten tot ze uitvallen voordat ze een beroep kunnen doen op de ondersteuningsmaatregelen van Van Ark?
Voor de mentale gezondheid geldt ook: voorkomen is beter dan genezen. Het gaat om meer dan 100.000 zorgcollega’s in de ziekenhuizen en het veelvoud daarvan in andere zorginstellingen. Collega’s die misschien over een paar maanden of pas volgend jaar merken hoe de COVID-19-pandemie er mentaal ingehakt heeft. We gaan toch niet wachten tot ze uitvallen voordat ze een beroep kunnen doen op de ondersteuningsmaatregelen van Van Ark?
Waarom een PMO wél effectief is
Enkele weken voor de brief van de minister verscheen de leidraad voorkómen van mentale klachten bij zorgmedewerkers. Een gedegen rapport met praktische en onderbouwde adviezen. Opgesteld door experts van het Trimbosinstituut en het AMC, in samenspraak met bedrijfsartsen en verpleegkundigen. Eén van de kernpunten in hun advies is dat je met het passief aanbieden van ondersteuning (trainingen, zelfhulpprogramma’s, contactgegevens vermelden van lifestylecoach of bedrijfsarts e.d.) niet de werknemers bereikt die dat het meeste nodig hebben.
Wat werkt wel? Een zorgvuldig uitgevoerd Preventief Medisch Onderzoek (PMO) waarbij aan de hand van goede screeningsvragenlijsten op een actieve manier passende interventies worden aangeboden. Dat is bewezen effectief. In een zorgvuldig opgezette studie bleek dat een preventietraject op deze manier zich binnen een half jaar terugverdient door minder verzuim en meer focus op het werk. Elke euro besteed aan een goed uitgevoerd PMO verdient zich 5 tot 10-voudig terug.
Wat werkt wel? Een zorgvuldig uitgevoerd Preventief Medisch Onderzoek (PMO) waarbij aan de hand van goede screeningsvragenlijsten op een actieve manier passende interventies worden aangeboden. Dat is bewezen effectief. In een zorgvuldig opgezette studie bleek dat een preventietraject op deze manier zich binnen een half jaar terugverdient door minder verzuim en meer focus op het werk. Elke euro besteed aan een goed uitgevoerd PMO verdient zich 5 tot 10-voudig terug.
Waarom wordt een PMO dan te weinig ingezet?
Ondanks dat een goed uitgevoerd PMO een ijzersterke business-case is, wordt dat maar bij één op de vijf werkgevers in de zorg daadwerkelijk ingezet om het welzijn en de werkomstandigheden van de medewerkers te verbeteren (bron: NEA enquête 2019). Blijkbaar gaan die werkgevers er vanuit dat hun medewerkers ‘vanzelf’ wel de weg vinden naar hulp en ondersteuning. Maar dat werkt dus niet zo.
Ook de Nederlandse Arbeidsinspectie vindt “dat bij het merendeel van de instellingen de wettelijk verplichte arbozorgelementen onvoldoende tot uitdrukking komen in de daadwerkelijke aanpak van de onderzochte risico’s”.
"Straks trekken we een beerput open"
Dat is een zorg die ik regelmatig van leidinggevenden hoor. “Als je eenmaal over de problemen praat, worden ze alleen maar groter”. Daar geloof ik niet in. Denk niet dat je medewerkers niks in de gaten hebben zolang jij daar als leidinggevende niet over begint. In tegendeel. Uit klagen en wantrouwen komen weinig goede dingen tot stand. Beter ga je dat gesprek wél aan. Een Preventief Medisch Onderzoek laat zien welke factoren je het beste kunt aanpakken. Bespreek dat met elkaar. Je komt verder als je samen bedenkt hoe je er het beste van maakt.
“Onze bedrijfsarts heeft geen tijd voor PMO”
Nog zo’n obstakel dat ik in de praktijk regelmatig hoor. Als je nu geen tijd hebt voor preventie, heb je dan later wel (veel meer) tijd voor de verzuimbegeleiding?
Met een PMO kan de bedrijfsarts juist heel snel bepalen welke medewerkers risico lopen en dus extra aandacht verdienen.
Ook de Nederlandse Arbeidsinspectie vindt “dat bij het merendeel van de instellingen de wettelijk verplichte arbozorgelementen onvoldoende tot uitdrukking komen in de daadwerkelijke aanpak van de onderzochte risico’s”.
"Straks trekken we een beerput open"
Dat is een zorg die ik regelmatig van leidinggevenden hoor. “Als je eenmaal over de problemen praat, worden ze alleen maar groter”. Daar geloof ik niet in. Denk niet dat je medewerkers niks in de gaten hebben zolang jij daar als leidinggevende niet over begint. In tegendeel. Uit klagen en wantrouwen komen weinig goede dingen tot stand. Beter ga je dat gesprek wél aan. Een Preventief Medisch Onderzoek laat zien welke factoren je het beste kunt aanpakken. Bespreek dat met elkaar. Je komt verder als je samen bedenkt hoe je er het beste van maakt.
“Onze bedrijfsarts heeft geen tijd voor PMO”
Nog zo’n obstakel dat ik in de praktijk regelmatig hoor. Als je nu geen tijd hebt voor preventie, heb je dan later wel (veel meer) tijd voor de verzuimbegeleiding?
Met een PMO kan de bedrijfsarts juist heel snel bepalen welke medewerkers risico lopen en dus extra aandacht verdienen.
Bewezen effectief voor een goed herstel
Kortom, met het beschikbaar stellen van ‘faciliteiten’, zoals trainingen en zelfhulpprogramma’s, bereik je maar klein deel van de problematiek. Bij een goed herstel van zorgmedewerkers gaat het juist om preventie: voorkomen dat medewerkers uitvallen. Een PMO met goede screening en gerichte adviezen is bewezen effectief.